Ένας θεσμός ο οποίος δημιουργήθηκε για να ενισχυθεί η αξιοποίηση των ΑΠΕ και να επιτρέψει σε φορείς, οργανισμούς και ιδιώτες εκτός από καταναλωτές να καταστούν και παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας, τείνει να δημιουργήσει στρεβλώσεις στην αγορά και να «παραγκωνίσει» τις προϋπάρχουσες ή τις νέες επιχειρήσεις του κλάδου που ακολουθούν τη συμβατική οδό ανάπτυξης μονάδων ΑΠΕ.
Όπως προβλέπει το σχέδιο των ενεργειακών κοινοτήτων, επιχειρήσεις, φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και ιδιώτες μπορούν να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια την οποία είτε θα πωλούν στο δίκτυο είτε θα συμψηφίζουν με το ρεύμα που δαπανούν.
Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στη δυνατότητα για αποκεντρωμένη παραγωγή ρεύματος που δίνουν οι ΑΠΕ, αλλά και σε ενεργειακά εργαλεία όπως ο ενεργειακός συμψηφισμός (net metering) και ο εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός (virtual net metering). Ωστόσο, δύο μέτρα τα οποία εισήγαγε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, «ανατρέπουν την τάξη στον κλάδο» όπως αναφέρουν φορείς της αγοράς. Ο κ. Στέλιος Λουμάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά κάνει μια αποτίμηση της μέχρι τώρα πορείας του θεσμού και μιλά στο insider.gr για τα ζητήματα που ανακύπτουν από το μέτρο της «προτεραιότητας» και το πλαφόν στα εκτός διαγωνισμών ΡΑΕ έργα.
«Δεν υπάρχει καμία κοινωφελής διάσταση»
Ο κ. Λουμάκης εκτιμά ότι με τον τρόπο που ιδρύονται και λειτουργούν σήμερα οι ενεργειακές κοινότητες έχουν αμιγώς κερδοσκοπικό χαρακτήρα απολαμβάνοντας τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από τα θεσμοθετημένα κίνητρα αλλά χωρίς ωστόσο να έχουν ουσιαστική κοινωφελή διάσταση.
«Δυστυχώς έχει εν τω γεννάσθαι αλλοιωθεί η έννοια της Ενεργειακής Κοινότητας (Εν.Κοιν.). Επί της αρχής οι Εν.Κοιν. θα έπρεπε να αποσκοπούν σε κοινωφελείς σκοπούς και να περιλαμβάνουν οργανισμούς ή ΟΤΑ που θα ήθελαν προς τον σκοπό αυτό να δραστηριοποιηθούν και στον τομέα των ΑΠΕ. Σήμερα αντιθέτως βλέπουμε κυρίως ιδιώτες να αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία αυτών που ιδρύονται, οι οποίοι με αυτή την «ενδυμασία» και με γνώμονα να επωφεληθούν της προτεραιότητας στα δίκτυα αλλά και του υψηλότερου premium στην τιμή πώλησης του παραγόμενου ρεύματος, επιδιώκουν αμιγώς κερδοσκοπικό σκοπό χωρίς καμία κοινωφελή διάσταση. Δηλαδή δεν διαφέρουν σε τίποτα από τις εταιρείες. Είχαμε καταγγελίες για τα φαινόμενα αυτά ήδη από το τέλος Ιουνίου του 2019. Τώρα είναι ακόμη περισσότερο εμφανές πως Εν.Κοιν. ξεφυτρώνουν παντού χωρίς όμως να επιτελούν τον πραγματικό σκοπό που θα έπρεπε, ούτε καν να αφορούν κάποια έστω μεγαλύτερα έργα που μεμονωμένα μικρομεσαίοι επενδυτές δεν θα μπορούσαν να υλοποιήσουν. Οι Εν.Κοιν. αν δεν υπηρετούν κάποιον κοινωφελή σκοπό θα έπρεπε τουλάχιστον να συμμετέχει σε αυτές ένας μεγάλος αριθμός από π.χ. 200 και πλέον μέλη και μάλιστα για κάποιο μεγάλο έργο που μόνος του ο καθένας ή έστω σε μικρότερες ομάδες δεν θα μπορούσαν να υλοποιήσουν. Τότε μόνο έχουν πραγματικό νόημα.
Δυστυχώς οι Εν.Κοιν. που δημιουργούνται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα δεν είναι τέτοιες, ενώ τα έργα τους είναι μικρά. Δηλαδή ενώ δια της συγκέντρωσης δυνάμεων θα μπορούσαν φυσιολογικά να υλοποιήσουν μεγαλύτερα ή δυσκολότερα έργα, εν τούτοις στρέφονται στα μικρά ώστε να μεγιστοποιήσουν και μάλιστα γρήγορα τα οφέλη που προβλέπει το νομοθετικό πλαίσιο. Αυτό συνιστά στρέβλωση, αφού έτσι οδηγούμαστε σε κατατμήσεις έργων. Καταλήγουμε λοιπόν σε ολιγομελείς ομάδες που συγκροτούν Εν.Κοιν. με γνώμονα να εκμεταλλευτούν μεταξύ άλλων και την προτεραιότητα στα δίκτυα και έτσι οι αιτήσεις τους να μπουν μπροστά από των υπολοίπων ιδιωτών. Αυτό βλάπτει τον ανταγωνισμό και όσες επιχειρήσεις δεν επιθυμούν να ακολουθήσουν τέτοιες μεθόδους. Ας σημειωθεί επιπλέον πως η προτεραιότητα των Εν.Κοιν. στα δίκτυα δεν θίγει τόσο τους μεγάλους επενδυτές όσο κυρίως τους μικρομεσαίους. Οι μεγάλες επιχειρήσεις κάνουν επενδύσεις σε σταθμούς ΑΠΕ εκατομμυρίων ευρώ που περιλαμβάνουν δικές τους αποκλειστικές γραμμές σύνδεσης στην υψηλή τάση, οπότε δεν συνωστίζονται για να βρουν ηλεκτρικό χώρο στο υφιστάμενο δίκτυο μέσης τάσης του ΔΕΔΔΗΕ. Οι μικρομεσαίοι αντίθετα με έργα προϋπολογισμού ύψους λ.χ. 500.000-600.000 ευρώ δεν έχουν την δυνατότητα δημιουργίας νέας γραμμής ή υποσταθμού υψηλής τάσης καθώς αυτά κοστίζουν εκατομμύρια ευρώ. Επομένως, για να υλοποιήσουν το έργο τους ψάχνουν για σημείο στο υφιστάμενο δίκτυο μέσης τάσης του ΔΕΔΔΗΕ που να έχει χώρο για να «κουμπώσουν». Όμως, όταν οι Εν.Κοιν., που δημιουργούν αντίστοιχοι ιδιώτες, μπαίνουν μονίμως μπροστά τους μέσω της προτεραιότητας, τότε οι μικρομεσαίοι δεν έχουν καμία ελπίδα να λάβουν Όρους Σύνδεσης. Εκεί είναι το πρόβλημα», σημειώνει ο κ. Λουμάκης.
Να καταργηθεί άμεσα η προτεραιότητα γιατί θα χαθεί η τάξη στην αγορά
«Εάν η κυβέρνηση δεν καταργήσει άμεσα την προτεραιότητα των Εν.Κοιν. στα δίκτυα και την αδειοδότηση όπως ως ΣΠΕΦ έχουμε εισηγηθεί, σε λίγο όλοι θα στραφούν στο να ιδρύσουν τέτοια σχήματα ώστε να παραμείνουν επενδυτικά ενεργοί στις ΑΠΕ, οπότε θα χαθεί παντελώς η τάξη και η λογική στην αγορά», τονίζει ο πρόεδρος του ΣΠΕΦ ενώ εκτιμά ότι κατόπιν θα είναι πολύ δύσκολο να διορθωθεί το πρόβλημα: «Και μετά αφού περάσουν ένα με δύο χρόνια και γίνει αντιληπτό το πρόβλημα σε όλη του την έκταση, ίσως η Πολιτεία επιθυμήσει εκ των υστέρων να διορθώσει το ζήτημα, κάτι που θα είναι βεβαίως αδύνατο. Γιατί πώς άραγε κάποιος εκ των υστέρων να διορθώσει την στρέβλωση; Τι θα τους έλεγε; Βάλτε έναν κοινωφελή οργανισμό τώρα μέσα στο σχήμα σας ή άλλα 500 μέλη για να έχει νόημα η κοινότητα σας ή κάντε τα έργα σας από πολλά μικρά ένα μεγάλο όπως εξαρχής θα έπρεπε; Αυτά είναι εξ’ ορισμού αδύνατα, οπότε η κατάργηση της προτεραιότητας των Εν.Κοιν. κερδοσκοπικού χαρακτήρα για την παραγωγή και πώληση ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ πρέπει να λάβει χώρα τώρα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Το πλαφόν στα εκτός διαγωνισμών ΡΑΕ έργα
Στα εμπόδια που θέτει στα μικρά έργα το πλαφόν (κατά κεφαλήν περιορισμό) για τη συμμετοχή των ιδιωτών στους διαγωνισμούς την ώρα που οι ενεργειακές κοινότητες δεν έχουν κανένα αντίστοιχο περιορισμό αναφέρεται απαντώντας σε σχετική ερώτηση ο κ. Λουμάκης. «Η προηγούμενη Κυβέρνηση με τον ν. 4602/2019 έθεσε και μια δεύτερη τροχοπέδη στους μικρομεσαίους επενδυτές έναντι των κερδοσκοπικού χαρακτήρα Εν.Κοιν. και μάλιστα εν πολλοίς αναδρομικά. Τούτο, μέσω του περιορισμού που έθεσε για συμμετοχή των ιδιωτών εν τέλει ανά φυσικό πρόσωπο το πολύ έως σε δύο μόνο έργα για αιτήσεις στον ΔΕΔΔΗΕ για Όρους Σύνδεσης μετά τις 28/2/19 ως προς την δυνατότητα λήψης τιμής εκτός διαγωνισμού ΡΑΕ για τα έργα τους αυτά, προσμετρώντας παραδόξως αναδρομικά και όσα έργα τυχόν αυτοί διαθέτουν ή συμμετέχουν εκτός διαγωνισμού ΡΑΕ μετά την 1/1/16. Την ίδια στιγμή τα πρόσωπα που μετέχουν σε κερδοσκοπικού χαρακτήρα Εν.Κοιν. για την παραγωγή και πώληση ηλεκτρικής ενέργειας δεν έχουν κανένα κατά κεφαλήν περιορισμό αφού μπορούν να ιδρύουν πολλαπλές τέτοιες Εν.Κοιν.
Σημειώνεται επιπλέον πως ανά Φ/Β εγκατάσταση ενώ το όριο για τιμή εκτός διαγωνισμού ΡΑΕ στους ιδιώτες είναι τα 500 kW, στις Εν.Κοιν. είναι διπλάσιο ήτοι 1 MW. Υπενθυμίζεται επίσης πως λόγω του ανταγωνισμού στους ενιαίους πλέον διαγωνισμούς ΡΑΕ, μικρά έργα λ.χ. 500 kW δεν έχουν καμία πιθανότητα επιτυχίας να επιλεγούν έναντι έργων 5, 10 ή 20 MW που συμμετέχουν. Κάτι λοιπόν που πρέπει επίσης να καταργηθεί είναι το πλαφόν στα εκτός διαγωνισμών ΡΑΕ έργα», υπογραμμίζει σχετικά ο πρόεδρος του ΣΠΕΦ.
