Γράφει η Ελισάβετ Χαραλαμπίδου
Όπως και πέρυσι για πρώτη φορά, έτσι και φέτος το ΚΠΙΣΝ άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό, για ένα τετραήμερο εκδηλώσεων, με ελεύθερη είσοδο, που έφεραν τον συμβολικό τίτλο Metamorphosis: Το ΚΠΙΣΝ στον Κόσμο. Εκτός από ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα πολιτιστικών, αθλητικών και εκπαιδευτικών δράσεων για όλες τις ηλικίες, οι επισκέπτες είχαν για πρώτη φορά την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τις νέες εγκαταστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, όπως επίσης και το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος σε ολόκληρη την έκτασή του.
Το κτιριακό συγκρότημα που χρειάστηκαν 8 χρόνια για την υλοποίησή του, χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, φέρει την υπογραφή του διάσημου αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο, ενός αρχιτέκτονα κορυφαίο στο είδος του, ο οποίος διαθέτει όραμα, πνευματικές ανησυχίες, καθώς και ιστορική και γεωγραφική αντίληψη της θέσης του έργου και της σημασίας του. Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή και τον πλήρη εξοπλισμό των νέων κτιριακών εγκαταστάσεων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ), καθώς και τη δημιουργία του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος, συνολικής έκτασης 210.000 m2.
Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα αποτέλεσε μία από τις βασικές αξίες του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η δημιουργία περιβαλλοντικά φιλικής και βιώσιμης υποδομής για τα κτίρια και το Πάρκο αποτέλεσε βασικό πυλώνα του σχεδιασμού και της κατασκευής του ΚΠΙΣΝ. Μέσω περιβαλλοντικά καινοτόμων σχεδίων και πρακτικών, το έργο αποσκοπεί να αποκτήσει την χρυσή τουλάχιστον και ιδανικά την πλατινένια «πράσινη» πιστοποίηση κτιρίων LEED, την πρώτη διάκριση αυτού του είδους στην Ελλάδα, καθώς και την πρώτη για έργο τέτοιας κλίμακας στην Ευρώπη.
Ο στόχος του έργου, να αποτελέσει υπόδειγμα περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, διαφαίνεται σε όλες τις πτυχές του σχεδιασμού του, από το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, το οποίο λειτουργεί επίσης ως πράσινο δώμα για την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Εθνική Λυρική Σκηνή, ως το Κανάλι, το οποίο παρέχει αντιπλημμυρική προστασία για όλο τον χώρο, και το φωτοβολταϊκό στέγαστρο που παράγει ενέργεια για τις ανάγκες των δύο κτιρίων και συμβάλλει στο στόχο των μηδενικών εκπομπών CO2.
Έτσι το πρώτο πράγμα που αντικρίζει ο επισκέπτης κατά την είσοδό του στο Κέντρο Πολιτισμού είναι το πάρκο το οποίο είναι φυτεμένο με ανθεκτικά στην ξηρασία φυτά καθώς και αλέες από σκιερά δέντρα που θα μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, το οποίο καταλαμβάνει το 85% της έκτασης του ΚΠΙΣΝ, θα είναι ένας από τους μεγαλύτερους χώρους πρασίνου στην Αθήνα, μια ανεκτίμητη προσθήκη και ανάσα ζωής σε μια πόλη με τους λιγότερο κατά κεφαλήν χώρους πρασίνου στην Ευρώπη.
Η πορεία προς τον τεχνητό λόφο, ύψους 32 μέτρων, κάτω από τον οποίο έχουν χωροθετηθεί οι κτιριακές εγκαταστάσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής γίνεται δίπλα από το μεγάλο κανάλι με θαλασσινό νερό. Έτσι κάτω από το έδαφος, βρίσκεται το κτίριο που στεγάζει τη Βιβλιοθήκη και τη Λυρική Σκηνή, προσδίδοντας στο λόφο χαρακτήρα «πράσινης στέγης» του κτίσματος. Μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, η πράσινη στέγη μειώνει σημαντικά τις απαιτήσεις κλιματισμού των κτιρίων και προσδίδει στο έργο, μαζί με το ενεργειακό στέγαστρο, την περιβαλλοντική του καινοτομία και δέσμευση.
Ο επισκέπτης αφού διασχίσει κατά μήκος το κανάλι συναντάει την «Αγορά». Πρόκειται για το βασικό αίθριο και κεντρικό σημείο του συγκροτήματος από όπου στα δεξιά είναι η είσοδος της Βιβλιοθήκης και στα αριστερά της όπερας.
Tα 23.000 τετραγωνικά της βιβλιοθήκης βρίσκονται κάτω από τον τεχνητό λόφο και ο φυσικός φωτισμός εξασφαλίζεται από τα ανοίγματα που υπάρχουν στην οροφή.
Η Λυρική Σκηνή καταλαμβάνει 28.000 τετραγωνικά στο σύνολό της. Η κεντρική σκηνή της όπερας, που είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, είναι ντυμένη στα κόκκινα και ως υλικό επένδυσης των περιμετρικών τοίχων έχει επιλεγεί το ξύλο κερασιάς, εξασφαλίζοντας με την ειδική διαμόρφωσή του άριστη ακουστική.
Στον όγδοο όροφο του κτηρίου έχει διαμορφωθεί ο «Φάρος», ένας πολυχώρος εκδηλώσεων που βρίσκεται στην πλεονεκτικότερη τοποθεσία του συγκροτήματος, με πανοραμική θέα προς όλο το λεκανοπέδιο της Αττικής. Ο χώρος αναπτύσσεται κάτω από το πρωτοποριακό, ενεργειακό στέγαστρο από φωτοβολταϊκά πάνελ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο θα καλύπτει το σύνολο των ενεργειακών αναγκών του κτιρίου. Το στέγαστρο, μια μεταλλική κατασκευή 100 μ x 100 μ, η οποία δεσπόζει 14 μέτρα πάνω από το υψηλότερο σημείο του Πάρκου και εκτείνεται πέρα από την περίμετρό του, αποτελεί κατασκευαστικό και μηχανικό επίτευγμα, εκφράζοντας την δέσμευση του Ιδρύματος και του Renzo Piano σε περιβαλλοντικά καινοτόμα σχέδια και πρακτικές.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η στήριξη του στεγάστρου καθώς τα 40 μεταλλικά υποστυλώματα λειτουργούν ταυτόχρονα και ως δίαυλοι για τη μεταφορά των υδάτων από την στέγη προς τους συλλέκτες βρόχινου νερού έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν μετέπειτα για το πότισμα του πάρκου.
Τέλος άξιο αναφοράς είναι ότι στο πάρκινγκ του Κέντρου Πολιτισμού υπάρχουν θέσεις φόρτισης για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, θέσεις ποδηλάτων, αλλά και χώροι υγιεινής για τους εργαζόμενους που επιλέγουν το ποδήλατο για τις μετακινήσεις τους.
Βιβλιογραφία
Renzo Piano Building Workshop : Stavros Niarchos Foundation Cultural Center Available at:
http://www.rpbw.com/project/83/stavros-niarchos-foundation-cultural-center/
Light Up the Night at the Stavros Niarchos Park. Available at: http://www.snf.org/en/initiatives/snfcc/light-up-the-night-at-the-stavros-niarchos-park/
Metamorphosis: The SNFCC to the World. Available at: http://www.snf.org/en/initiatives/snfcc/metamorphosis-the-snfcc-to-the-world/
SNFCC LEED CERTIFICATION Available at: http://www.snfcc.org/construction/leed/
FACTS Available at: http://www.snfcc.org/construction/facts/
DESIGN Available at: http://www.snfcc.org/construction/design/
RESIDENT ORGANIZATIONS Available at: http://www.snfcc.org/3,2,1/resident-organizations/
IMPACT STUDY (BCG) Available at: http://www.snfcc.org/about/impact-study-(bcg)/
ESTABLISHMENT OF THE ENVIRONMENTAL UNIT Available at: http://www.snfcc.org/about/establishment-of-the-environmental-unit/
Όλα όσα είδαμε στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, λίγο πριν ανοίξει για το κοινό. Available at: http://www.huffingtonpost.gr/2016/06/24/culture-kentro-politismou-stavros-niarxos_n_10657828.html
Η Ελισάβετ Χαραλαμπίδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Αποφοίτησε το 2016 από το τμήμα το Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ. Δραστηριοποιείται στη προώθηση της αρχιτεκτονικής και της βιώσιμης ανάπτυξης. Από το 2012 μέχρι σήμερα έχει εμπλακεί ενεργά στη Θεσσαλονίκη Αλλιώς, Open House Thessaloniki αλλά και ως μέλος της οργανωτικής επιτροπής του Εcothess.
