Μια ακαδημαϊκή… συνάντηση για την ανάπτυξη μιας «ομπρέλας» διεθνών συνεργασιών, μιας ελληνικής Silicon Valley, στήνει το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ετσι, το Ιδρυμα συγκροτεί για πρώτη φορά Ενεργειακό Κέντρο Ικανοτήτων (ΕΚΙ) που φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα διεθνές σημείο συνάντησης εξειδικευμένων ερευνητών από τον ακαδημαϊκό χώρο από τη μια πλευρά και δημόσιων και ιδιωτικών φορέων από την άλλη με επίκεντρο τη χώρα μας.
Τι σημαίνει αυτό; Μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, ερευνητικά κέντρα, επιστήμονες από την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο θα αναπτύσσουν από κοινού, θα προβάλλουν και θα προωθούν θέματα ενεργειακής μετάβασης, εντάσσοντας τη χώρα μας στον διεθνή χάρτη σε αντίστοιχα θέματα.
Το ΕΜΠ, όπως εξηγεί στη δημοσιογράφο Μάρνυ Παπαματθαίου και στην εφημερίδα «Το Βήμα» ο πρύτανής του Ανδρέας Μπουντουβής, φιλοδοξεί να συνεισφέρει στη διαμόρφωση ενός στρατηγικού σχεδίου στα θέματα έρευνας και ανάπτυξης και τελικά σύνταξης μιας πολιτικής και ακαδημαϊκής «Βίβλου» που θα φέρει κοντά πανεπιστήμια, επιχειρήσεις και κράτος στον τομέα της καινοτομίας.
- Σύμβουλοι στον τομέα της ενέργειας; Πώς θα βάλετε «κανόνες» σε έναν χώρο με πολλούς παίκτες, πολλές «παρτίδες» ανοικτές, αλλά πίσω από όλα αυτά μια χώρα που διψάει για καινοτομία και ανάπτυξη;
«Σε αυτό θα απαντήσω ότι το ΕΜΠ δεν θέλει να βάλει κατ’ αρχήν κανόνες στην αγορά, καθώς δεν είναι αυτός ο ρόλος του. Ομως το προτεινόμενο Ενεργειακό Κέντρο Ικανοτήτων (ΕΚΙ) φιλοδοξεί να αποτελέσει το απαραίτητο σημείο συνάντησης εξειδικευμένων ερευνητών από τον ακαδημαϊκό χώρο από τη μια πλευρά και δημόσιων και ιδιωτικών φορέων από την άλλη. Αλλωστε μια από τις βασικές διαστάσεις της στρατηγικής της ΕΕ είναι η υποστήριξη τεχνολογιών χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και καθαρής ενέργειας (εφαρμογής του μοντέλου των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας). Και δίνοντας βέβαια προτεραιότητα στην προώθηση της ενεργειακής μετάβασης και της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας. Το Πολυτεχνείο λοιπόν, μέσω της συσσωρεμένης εμπειρίας της ερευνητικής του κοινότητας, θέλει να συνεισφέρει ενεργά στα παραπάνω. Τι θα κάνουμε ακριβώς; Οι κατευθύνσεις του Κέντρου δίνουν μια εικόνα τού πού θα κινηθούμε: κεντρική παραγωγή ενέργειας στη μεταλιγνιτική εποχή, έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, αποκεντρωμένη παραγωγή και εξοικονόμηση ενέργειας, αποθήκευση ενέργειας, «έξυπνες πόλεις και κοινότητες», βιώσιμη ανάπτυξη και περιβάλλον, δίκτυα μεταφοράς και διανομής ενέργειας, αειφορία ενεργειακών έργων. Οι κατευθύνσεις αυτές περικλείουν ένα μεγάλο πλήθος τεχνολογιών, πολλές από τις οποίες σχετίζονται με τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, γι’ αυτό βλέπετε και τη συνεργασία με το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Τηλεπικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ), σημαντικό ερευνητικό βραχίονα της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Ιδρύματός μας. Η ανάπτυξη και εφαρμογή αυτών των τεχνολογιών θα συνεισφέρει σημαντικά στην επίλυση μιας σειράς ενεργειακών και περιβαλλοντικών προβλημάτων, διαμορφώνοντας παράλληλα το μελλοντικό ενεργειακό τοπίο στην Ελλάδα».
- Ομως ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι: «έξυπνες πόλεις», Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Πώς θα οικοδομήσουμε από την αρχή το σύστημα ενέργειας – περιβάλλοντος – τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών;
«Το Κέντρο που συγκροτούμε φιλοδοξεί να αναπτύξει ακριβώς τις δραστηριότητες που μπορούμε να πούμε ότι αφορούν το πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών και ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων προς το ευρύτερο παραγωγικό οικοσύστημα ενέργειας – περιβάλλοντος – τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών. Μπορώ να σας πω ότι οι περισσότερες από τις δραστηριότητες που θα αναπτυχθούν αφορούν στην πραγματικότητα έργα που αγγίζουν και την περιοχή των τεχνολογιών αυτών, του περιβάλλοντος, των μεταφορών κ.λπ, αφού πολλές δράσεις είναι εκ της φύσης τους «διατομεακές». Για παράδειγμα, μια από τις δράσεις θα σχετίζεται με τη βέλτιστη ενσωμάτωση των τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στα δίκτυα διανομής σε άμεση συνάφεια με την κατανάλωση, καθώς και την ενσωμάτωση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών με «έξυπνους» μετρητές. Αλλωστε είναι γνωστό ότι ο ενεργειακός τομέας επηρεάζει την ανταγωνιστικότητα όλης της οικονομίας, καθώς η ενέργεια αποτελεί αναγκαία εισροή σε κάθε οικονομική δραστηριότητα. Και βεβαίως όλα αυτά αφορούν τελικά την ποιοτική, οικονομική και χωρίς προβλήματα τροφοδοσία ενέργειας σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά».
- Τι καινούργιο έχουμε να πούμε για την «αποθήκευση ενέργειας»;
«Το Κέντρο Ικανοτήτων που συγκροτούμε θα προσανατολιστεί στην αναζήτηση συγκεκριμένων τεχνολογικών λύσεων που αποτελούν αντικείμενο έρευνας τα τελευταία χρόνια σε διεθνές επίπεδο και οι οποίες θα είναι εναρμονισμένες με το ενεργειακό πλαίσιο και τις τεχνικές υποδομές της Ελλάδας. Λύσεις που αφορούν μεταξύ άλλων την υβριδοποίηση των υπαρχόντων λιγνιτικών θερμικών σταθμών παραγωγής ενέργειας στη μεταλιγνιτική περίοδο με χρήση φυσικού αερίου ή και βιομάζας, την ανάπτυξη τεχνολογιών ηλιακής και αιολικής ενέργειας σε μεγάλη και μικρή κλίμακα, την ανάπτυξη διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας που είναι απαραίτητα δεδομένης της ιδιαιτερότητας του ελληνικού ενεργειακού συστήματος, τεχνολογίες ανακαίνισης και κατασκευής κτιρίων μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης αλλά και έξυπνης διαχείρισης ενέργειας για φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων, καλύπτοντας έτσι και την ηλεκτροκίνηση και την αναμενόμενη αντικατάσταση μεγάλου μέρος του στόλου οχημάτων και πιο μακροπρόθεσμα τη χρήση υδρογόνου ως καυσίμου και ως μέσου για την εκμετάλλευση της ενέργειας που παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Και σε όλα αυτά, η συνεργασία κορυφαίων ακαδημαϊκών οργανισμών με φορείς και επιχειρήσεις με πολυετή εμπειρία στον χώρο της ενέργειας».
- Πώς θα λειτουργεί το Κέντρο σας; Μια spin-off εταιρεία πάνω από τις spin-off; Και οι φοιτητές και φοιτήτριες συμμετέχουν σε όλα αυτά;
«Πράγματι το ΕΚΙ θα έχει τη νομική μορφή μιας εταιρείας spin-off (εταιρείες τεχνοβλαστοί που έχουν ως αντικείμενο την εκμετάλλευση της γνώσης που παράγεται σε ερευνητικά εργαστήρια ή εκπαιδευτικούς οργανισμούς, με τη συνδρομή ιδιωτικών κεφαλαίων και χρηματοδοτικών οργανισμών). Πλήθος μελετών έχει δείξει ότι ένα βασικό εμπόδιο στη στενότερη συνεργασία επιχειρήσεων και ερευνητικών φορέων είναι το γεγονός ότι οι δύο «κοινότητες» διαφοροποιούνται ως προς τους στόχους και την ταχύτητα αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Η ακαδημαϊκή κοινότητα επιδιώκει συνήθως την καταγραφή και προβολή των αποτελεσμάτων της σε δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, ενώ η επιχειρηματική κοινότητα την άμεση αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων με παραγωγικούς/εμπορικούς σκοπούς. Αυτή η διαφορά στους στόχους, στην κουλτούρα και στις προτεραιότητες δημιουργεί πολλές φορές προσκόμματα στη μεταξύ τους συνεργασία και συχνά καθυστερεί την εμπορική αξιοποίηση των ερευνητικών καινοτομιών. Η καινοτομία της δικής μας πρωτοβουλίας έγκειται ακριβώς στο ότι βασικοί παίκτες του οικοσυστήματος στην Ελλάδα, τόσο από τον ακαδημαϊκό χώρο όσο και τον επιχειρηματικό, θα συνεργαστούν με κοινό στόχο τη διάχυση της γνώσης και την προώθηση της καινοτομίας για την ανάπτυξη της χώρας. Ηδη πάντως στο ΕΜΠ έχουμε ενεργοποιήσει και άλλους μηχανισμούς, όπως το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας, με στόχο την προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας και στόχο τη βελτίωση των επιδόσεών μας σε όρους πατεντών και εταιρειών spin-off. Οι φοιτητές του Ιδρύματος, οι ερευνητές μας, οι μεταπτυχιακοί και τελειόφοιτοι μπορούν να ασχοληθούν ενεργά με εφαρμοσμένη έρευνα σε θέματα αιχμής, ερχόμενοι σε ακόμα πιο άμεση επαφή με τη βιομηχανία και τα προβλήματα της παραγωγής».
ΜΑΡΝΥ ΠΑΠΑΜΑΤΘΑΙΟΥ