Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΑπόψειςAπόψεις: "Νομιμοποίηση αυθαιρέτων και αποκατάσταση της βλάβης του περιβάλλοντος"

Aπόψεις: “Νομιμοποίηση αυθαιρέτων και αποκατάσταση της βλάβης του περιβάλλοντος”

Η αυθαίρετη δόμηση, που αποτελεί σημαντική αιτία βλάβης του περιβάλλοντος, συνεχίζει την ξέφρενη πορεία της. Η πλήρης αδιαφορία της εκάστοτε κυβέρνησης, για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την πάταξη της αυθαίρετης δόμησης συνέβαλε αποφασιστικά στη μεγάλη αύξησή της. Δυο εκατομμύρια αυθαίρετα κτίσματα και αυθαίρετες κατασκευές αλλαγών χρήσεων, έχουν προκαλέσει σημαντική βλάβη στο φυσικό και οικιστικό περιβάλλον. Αν δε ληφθούν άμεσα μέτρα, η αυθαίρετη δόμηση, σε λίγα χρόνια, θα ξεπεράσει τη νόμιμη δόμηση. Η φαύλη πολιτική χρησιμοποίησης της αυθαίρετης δόμησης ως μέσου ταμειακών διευκολύνσεων, πρέπει οπωσδήποτε να αντικατασταθεί με την εφαρμογή μιας νέας ορθολογικής πολιτικής δραστικής αντιμετώπισης του θλιβερού φαινομένου αυτού.

Οι φαύλες και ανίκανες κυβερνήσεις και γενικότερα το γερασμένο πολιτικό σύστημα με την απαράδεκτη πολιτική κατάφεραν να φθάσει μέχρι σήμερα ο αριθμός των αυθαιρέτων κτισμάτων μαζί με τις αυθαίρετες κατασκευές αλλαγών βοηθητικών σε κύριες χρήσεις, στο απίστευτο ρεκόρ των δύο εκατομμυρίων τριακοσίων χιλιάδων αυθαίρετων κτισμάτων. Η αυθαίρετη δόμηση, με την οποία νομιμοποιείται η παρανομία και γελοιοποιείται η νομιμότητα, συνεχώς αυξάνεται. Κάθε ημέρα εμφανίζονται και νέα αυθαίρετα σε όλα τα σημεία της χώρας. To κράτος έχει «σηκώσει τα χέρια»: Αδυναμία ή ανικανότητα αντιμετώπισης. Η αδιαφορία, ή έλλειψη πολιτικής βούλησης ή εσφαλμένη πολιτική των εκάστοτε κυβερνήσεων αντιμετώπισης της αυθαίρετης δόμησης ως μέσου διαμόρφωσης πελατειακών σχέσεων, μετατράπηκε τις τελευταίες δεκαετίες σε συναλλαγή μεταξύ κράτους και ιδιοκτητών αυθαιρέτων με σκοπό την ταμειακή διευκόλυνση. Αποκορύφωμα αυτής της φαύλης πολιτικής υπήρξε η νομοθετική ρύθμιση της «τακτοποίησης» των ημιυπαίθριων χώρων από πρώην υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, ο οποίος αναδείχτηκε ως ο χειρότερος υπουργός που έχει περάσει από το υπουργείο, εφόσον δεν έπραξε σχεδόν τίποτε για το περιβάλλον και τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Είναι αυτός που αντιδρούσε σθεναρά στη δημιουργία υπουργείου περιβάλλοντος(!).

Ετσι φθάσαμε σήμερα να υπάρχει ο απίστευτος αριθμός αυθαιρέτων κατασκευών που προαναφέρθηκε πλέον των δυο εκατομμυρίων, οι οποίες, ως νέες (μετά το 1983) θα πρέπει να κατεδαφιστούν κατά το Σύνταγμα, το σχετικό νόμο και την πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (πρόσφατη η αριθ. 3500/2009 απόφαση της Ολομέλειας).
Το κράτος έχει συνταγματική υποχρέωση για την προστασία του περιβάλλοντος. Παρόλα αυτά με τη δημιουργία των αυθαιρέτων κατασκευών αυτών το περιβάλλον (φυσικό και οικιστικό) έχει υποστεί σημαντική βλάβη. Δεδομένου ότι η κατεδάφιση του τεράστιου αριθμού των αυθαιρέτων είναι ανέφικτη η μόνη λύση που απομένει στη σημερινή κυβέρνηση και ειδικότερα στο Υπουργείο Περιβάλλοντος είναι η διαχείρισή τους με σκοπό την αποκατάσταση της βλάβης. Ειδικότερα:

Με νέα νομοθετική ρύθμιση, η οποία ορθότερο θα ήταν να ενταχθεί σε μια συνολική αντιμετώπιση του ελέγχου των εργασιών δόμησης, να γίνει νέος χωρισμός των αυθαιρέτων σε παλαιά (πριν τη δημοσίευση του νέου νόμου, λ.χ. πριν το 2010) και σε νέα που ανεγείρονται μετά την ημερομηνία αυτή (2010).

Τα νέα αυθαίρετα για τους ίδιους λόγους που αφορούν και τα νέα της τωρινής ρύθμισης (ανέγερση μετά το 1983) δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση να νομιμοποιηθούν, ή καλύτερα να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση.
Απαιτείται να δημιουργηθεί ειδική υπηρεσία η οποία με τη χρησιμοποίηση της νέας τεχνολογίας μπορεί εύκολα πλέον να εντοπίσει την ανέγερση του αυθαιρέτου και να προβεί στην κατεδάφισή του. Η υπηρεσία αυτή να δρα άμεσα χωρίς να απαιτείται κάποια σχετική καταγγελία πολίτη.
Για τα παλαιά αυθαίρετα (προ του 2010) θα πρέπει η ρύθμισή τους να έχει ως αποκλειστικό σκοπό την αποκατάσταση της βλάβης του περιβάλλοντος. Αυτό μπορεί να γίνει με δύο προϋποθέσεις: α) Νομιμοποίηση των αυθαιρέτων έναντι χρηματικής εισφοράς, ανάλογης με το βαθμό και την έκταση βλάβης του περιβάλλοντος και β) αποκλειστική διάθεση των χρηματικής εισφοράς για τη δημιουργία χώρων πρασίνου ή άλλων κοινόχρηστων χώρων κατά προτεραιότητα στην περιοχή του αυθαιρέτου. Ακόμη μπορεί η εισφορά να διατεθεί για διευκόλυνση της εφαρμογής των παλαιών ρυμοτομικών σχεδίων του ν.δ/τος του 1923 (λόγος δημοσίου συμφέροντος) με τη δυνατότητα συντέλεσης της απαλλοτρίωσης των ακινήτων που έχουν δεσμευτεί (ρυμοτομηθεί) για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων, προκειμένου να δοθούν οι χώροι αυτοί στην κοινή χρήση αλλά και να αποζημιωθεί ο ιδιοκτήτης του ρυμοτομούμενου ακινήτου.
Για να αποτελέσει κίνητρο για τον ιδιοκτήτη του αυθαιρέτου η πρώτη ως άνω προϋπόθεση απαιτεί νομιμοποίηση όχι μόνον με την έννοια της εξαίρεσης από την κατεδάφιση αλλά άρση της παρανομίας με σκοπό την αποκατάσταση της νομιμότητας. Για τη δεύτερη ως άνω προϋπόθεση θα πρέπει ιδιαίτερα να τονιστεί ότι είναι αναγκαία η διασφάλιση της διάθεσης της εισφοράς αποκλειστικά για τους πιο πάνω σκοπούς. Για το λόγο αυτόν χρειάζεται όχι μόνο νομοθετική διασφάλιση αλλά και έλεγχος του υπουργείου με ευθύνη της ηγεσίας του ότι τα χρήματα αυτά διατίθενται μόνον για την αποκατάσταση της βλάβης του περιβάλλοντος. Θα πρέπει πάση θυσία να αποφευχθεί η απαράδεκτη συμπεριφορά αρκετών δήμων, διάθεσης της εισφοράς σε χρήμα, λόγω ένταξης της περιοχής στο σχέδιο, όχι για τη δημιουργία έργων υποδομής, όπως απαιτεί ο νόμος αλλά για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών.
Η προτεινόμενη ρύθμιση με τις πιο πάνω προϋποθέσεις η οποία αποκαθιστά τη βλάβη του περιβάλλοντος αλλά και τη νομιμότητα έχουμε τη γνώμη ότι εναρμονίζεται με το άρθρο 24 του Συντάγματος εφόσον η επιδείνωση των όρων διαβίωσης των πολιτών με την αυθαίρετη δόμηση μετριάζεται ή και εξαλείφεται με τη δημιουργία των χώρων πρασίνου. Περισσότερες βέβαια λεπτομέρειες της προτεινόμενης λύσης δεν μπορούν να αναπτυχθούν λόγω του περιορισμένου χώρου της εφημερίδας που με φιλοξενεί.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πιο πάνω ρύθμιση δεν αφορά τα αυθαίρετα κτίσματα που έχουν ανεγερθεί στα φυσικά οικοσυστήματα και σε περιοχές ιδιαίτερης προστασίας αλλά σε κοινόχρηστους χώρους των εγκεκριμένων σχεδίων. Τα αυθαίρετα αυτά κατεδαφίζονται υποχρεωτικά. Μάλιστα σε πιθανή αναθεώρηση του Συντάγματος θα πρέπει να τεθεί και ειδική διάταξη απαγόρευσης νομιμοποίησής τους.
Η πράσινη ανάπτυξη απαιτεί υπερβάσεις τις οποίες ελπίζουμε το νέο υπουργείο Περιβάλλοντος να πραγματοποιήσει στο πλαίσιο της σύγχρονης αντίληψης του πολεοδομικού σχεδιασμού ως κοινωνικοπολιτικής δραστηριότητας με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα και όχι ως απλής τεχνικής διαδικασίας με φυσιοκεντρικό χαρακτήρα, που ίσχυε πριν από 200 χρόνια και εξακολουθεί μέχρι σήμερα για συντεχνιακούς λόγους. Με άλλα λόγια χρειαζόμαστε περιβαλλοντικά και κοινωνικά ευαίσθητους πολιτικούς που να ελέγχουν τεχνικούς και όχι το αντίθετο.
Συμπερασματικά το κράτος έχει συνταγματική υποχρέωση για την προστασία του περιβάλλοντος. Συνεπώς τα χρηματικά ποσά που εισπράττει από την αυθαίρετη συναλλαγή με τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων (νομιμοποίηση) θα πρέπει να διατεθούν αποκλειστικά για την αποκατάσταση της βλάβη του περιβάλλοντος και όχι για άλλους σκοπούς.
RELATED ARTICLES